نەوشیروان مسەتەفا

‌ ئاسۆس هه‌ردی

نەوشیروان مستەفا یەکێکە لەو سیاسەتمەدارانەی لانیکەم نیو سەدەیە جێپەنجەی دیاری لەسەر جوڵانەوەی کورد هەبوەو تا داهاتویەکی بەرچاویش کاریگەریی دەمێنێتەوە. گەلێک بۆچونی جیاوازو بگرە تەواو دژ بەیەک لەسەر مێژوی ئەم سەرکردە دیارە هەیە. رەنگە من بۆخۆم یەکێک بم لەوانەی سەرنج‌و تێبینم بەتایبەت لەسەر سەرەتاکانی ژیانی سیاسی‌و قۆناغی سەرەتای ئەم سەرکردەیە لە کۆمەڵەو یەکێتی نیشتمانیدا هەبێت. بەڵام ئەمە هیچ لەو راستییە ناگۆڕێت کە نەوشیروان مستەفا لە زۆر روەوە بەتەواوی لە زۆربەی هەرە زۆری سەرکردەکانی کورد جیاوازبو.

پێش هەمو شتێک پێم وایە کەم سەرکردەمان هەیە ئەوەندی ئەو خوێندەوارو خاوەن قەڵەم بوبێت. لەدوای خۆی کۆمەڵێک بەرهەمی بۆ کتێبخانەی کوردی جێهێشتوە کە بێگومان تا سەردەمانێکی زۆر وەک سەرچاوەی بەنرخ دەخوێنرێنەوە.

هیچ گومانێک لەوەدا نیە ئەندازیارو پلاندانەرو سەرکردەی مەیدانی راپەڕینی بەهاری ١٩٩١ بو.

هەر کەسێک هەر سەرنج‌و تێبینییەکی لەسەر بۆچون‌و سیاسەتەکانی هەبێت، ناتوانێت نکۆڵی لەوە بکات کە سیاسەتمەدارێک بو، بەپێچەوانەی زۆربەی هاوسەردەمەکانی خۆیەوە، پاش راپەڕین‌و دەسەڵات گرتنەدەستی "هێزە شۆڕشگێڕەکان”، هەر وەک سیاسەتمەدارێکی خاوەن بۆچون‌و بەرنامەی سیاسیی خۆی مایەوەو نەبوە "بازرگانی سیاسی”. ئەمە لەکاتێکدایە کە ئەگەر ئارەزوی بکردایە، لەهەمو ئەوانی تر ئاسانتر بۆی دەچوەسەر. بەڵام نەک هەر ئەوەی نەکرد، بەڵکو تا دوا هەناسە ژیانە سادەو خاکییەکەی پاراست.

بەڵام رەنگە گرنگترین وێستگەی ژیانی نەوشیروان مستەفا، دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان بێت. ئەو لە کاتێکدا وازی لە یەکێتی نیشتمانی هێنا، کە یەکێتی گرنگترین هێزی سیاسیی کوردستان بو، خۆیشی کەسی دوەمی حیزبەکە بو. کاتێک کە هەستی کرد ناتوانێت بەرنامەی سیاسی خۆی لە چوارچێوەی یەکێتیدا جێبەجێ بکات، درۆی لەگەڵ خۆی نەکردو بەتاقی تەنیا لە گردی زەرگەتەوە جارێکی تر دەستی پێکردەوە. دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان، سەرباری هەمو تێبینی‌و سەرنجەکانمان، رەنگە گرنگترین روداوی دوای راپەڕین بێت لە کوردستاندا. 

دەشێت لە زۆر هەنگاو و بڕیاری سیاسیدا لەگەڵ ئەم بزوتنەوەیەدا کۆک نەبوبین، بەڵام گومان لەوەدا نیە کایەی سیاسی کوردستان پێش ئەم روداوە وەک گۆمێکی وەستاو و مردو بو کە لە قوڵاییەوە بۆگەنی کردبو، پاش ئەم روداوە جوڵەیەکی بەرچاوی تێکەوت‌و هەست بەوە دەکرا دینامیکییەتی بۆ گەڕاوەتەوەو گیانێکی بەبەردا کراوە. کایەیەکی سیاسی کە تەعبیرێکی نزیکتر بو لە دۆخی راستەقینەی هەمو کۆمەڵگایەک: دۆخی ململانێ‌و دانوستان. ئەمەش هیوایەکی دەبەخشی کە لە ئەنجامی ململانێی هێزو بۆچونە جیاوازەکانداو پاش سازان لەگەڵ یەکتر، هەنگاو بە هەنگاو لە جێگیرکردنی سیستمێکی سیاسیی نزیک بینەوە، کە بواری پێکەوەژیان‌و لێک تێگەیشتن‌و پێکەوەکارکردنی هەمو جیاوازییەکان دەستەبەر بکات. بەداخەوە دو حیزبە باڵادەستەکە لەگەڵ ئەم پرۆسەیدا نەهاتن‌و لەبری هەوڵدان بۆ لێکتێگەیشتن‌و رێکەوتن، رێگەی گوشارو هەندێکجار توندوتیژییشیان هەڵبژارد. لەم روەوە گرنگترین خاڵی جیاکەرەوەی نەوشیروان مستەفا ئەوەبو، تەنانەت ئەو کاتانەش کە زۆریان بۆ بزوتەنەوەکە هێناو هێزیان لەدژ کۆکردەوە، ئامادە نەبو تەسلیمی مەنتیقی توندوتیژی بەرامبەرەکانی بێ‌و سور بو لەسەر کاری سیاسی‌و مەدەنی.

بەداخەوە، نەوشیروان مستەفا لە دۆخێکدا گیانی سپارد، کە ئەو ململانێیەو دۆخی کوردستان‌و ناوچەکە لە ناسکترین‌و پڕ مەترسیترین هەلومەرجدایە. پێم وایە هەر بۆچونێکی جیاواز لەسەر رابردو و مێژوی کاری سیاسیی هەبێت، رەنگە لانیکەم بێ دودڵی بتوانین بڵێین، وەک خۆی جارێکیان وتبوی: "پیرێکی ئاخرخێر بو، نەک ئاخرشەڕ”.

له‌ئاوێنه‌وه‌